Андрэй Саннікаў: Патрэбныя тэрміновыя пастановы
- 24.04.2024, 16:49
Сітуацыя ў свеце можа змяніцца, калі развязаць праблему рэжыму Лукашэнкі.
Лідар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Андрэй Саннікаў вярнуўся з вялікага тура па ЗША, дзе прачытаў серыю лекцый, у тым ліку - у самых прэстыжных амерыканскіх універсітэтах «Лігі плюшчу».
Сайт Charter97.org распытаў апазіцыйнага палітыка, як прайшла ягоная паездка:
— Гэты ўнікальны «Беларусь-тур» быў арганізаваны выдаўцамі маёй кнігі на англельскай мове («Мая Гісторыя. Беларуская «Амерыканка» ці выбары пры дыктатуры» — заўв. рэд.), кампаніяй East View. Паездка была насычанай: Сярэдні Захад, затым Заходняе ўзбярэжжа і ў канцы - Усходняе ўзбярэжжа. Дастаткова сказаць, што за восем працоўных дзён было дзесяць выступаў і лекцый, а яшчэ сустрэчы і эксклюзіўныя наведванні дзвюх буйных бібліятэк, Бібліятэкі Кангрэса і Гувераўскай калекцыі. Выступы адбыліся ў чатырох універсітэтах "Лігі плюшчу" - Стэнфардзе, Калумбійскім універсітэце, Прынстане і Гарвардзе.
У Гарвардзе быў паказаны фільм пра Беларусь "This Kind Of Hope" ("Такога кшталту надзея"). Былі выступы ў Гудзонаўскім інстытуце, Цэнтры стратэгічных і міжнародных даследаванняў (CSIS), у арганізацыі Global Minnesota, адной з самых буйных і найстарэйшых радаў у замежных справах ЗША, у каледжы Макалістэр. Былі і закрытыя сустрэчы, і размовы з прадстаўнікамі дыяспары ў розных штатах.
- Як рэагавала аўдыторыя? Ці добра ў ЗША разумеюць сітуацыю ў Беларусі і тыя пагрозы, якія нясе рэжым Лукашэнкі?
- Аўдыторыя ўсюды была проста цудоўнай. Ведаеце, не так часта даводзіцца сустракаць такі ўзровень зацікаўленасці і разумных, хаця і не заўсёды лёгкіх пытанняў. І гэта пры тым, што ў ЗША не надта цікавяцца Беларуссю. Амерыка ж традыцыйна жыве ўласным парадкам дня, у асноўным унутраным, асабліва ў год прэзідэнцкіх выбараў. На нас звяртаюць увагу, калі нешта адбываецца, як, напрыклад, у 2020-м годзе ці ў 2010-м, калі палітычны істэблішмент ЗША і Кангрэс, і Дзярждэп, і Белы дом актыўна рэагавалі на падзеі ў Беларусі, шмат што рабілі для вызвалення палітвязняў.
Сёння той увагі да нашых праблем ужо няма, гэта аб'ектыўна, таму так важна казаць пра тыя жахлівыя злачынствы рэжыму Лукашэнкі, пра забойствы палітвязняў, якія працягваюцца не толькі з афіцыйнымі асобамі, але і з грамадскасцю.
- У вас быў вельмі шырокі спектр тэм. Вы казалі і пра тое, што Беларусь можа стаць каталізатарам для змен у нашым рэгіёне. Як гэта можа адбыцца?
- Я прапанаваў шэраг тэм, з якіх канкрэтыку выбіралі ўжо арганізатары. Былі тры галоўныя - «Аўтарытарызм у Беларусі, Расеі і на постсавецкай прасторы. Яго і вытокі і крыніцы падтрымкі». Другая - «Міжнародная бяспека. Роля Беларусі». Гэтая тэма звязана з працэсамі раззбраення, у якіх я браў удзел у 90-я. І трэцяя – “Барацьба за свабоду Беларусі. Яе гісторыя, удзельнікі і перспектыва вызвалення».
Я сапраўды казаў, што Беларусь — найважнейшая мясціна, геаграфічны цэнтр, які ўплывае на ўсе працэсы, якія адбываюцца ў рэгіёне, у Еўропе, у свеце. Я быў у ЗША падчас жахлівага абстрэлу Ізраілю Іранам. Для мяне, вядома ж, была відавочная паралель з падзеямі ў Беларусі. Свабодны свет не надаў адэкватнай падтрымкі беларусам у 2020 годзе, што прывяло да таго, што Расея ўчыніла поўнамаштабнае ўварванне ва Украіну з тэрыторыі Беларусі.
Тое самае і з Іранам, народ якога паўстаў у 2022 годзе, але сур'ёзнай падтрымкі не дачакаўся. Адбываліся жахлівыя злачынствы супраць чалавечнасці, забойствы, а Захад маніторыў і чакаў, чым развязаў рукі іранскаму рэжыму, які пагражае ўсяму свету. Ад яго ж зыходзіць аналагічная пагроза, што і ад рэжыму Лукашэнкі: выкарыстанне ядзернай зброі. Мы ведаем, што Лукашэнка спіць і бачыць, каб у яго руках апынулася ядзерная зброя. А рэжыму ў Іране застаўся адзін крок да стварэння сваёй бомбы. Такія рэчы трэба разумець і папярэджваць.
Падчас выступаў я прэзентаваў кнігу “Беларусь у НАТА”, якая нядаўна выйшла. Гэтая тэма выклікала вялікую цікавасць і дазваляла весці дыскусіі пад нечаканым для амерыканцаў ракурсам. Спадзяюся, што тэма "Беларусь як ключ да еўрапейскай бяспекі" будзе ў ЗША працягнутая.
- Вы сказалі, што Амерыка жыве сваім парадкам дня. Як тады прадстаўляць Беларусь на такіх пляцоўках? Што кранае амерыканцаў?
- Уласная бяспека і дабрабыт кранае, тэма Расеі чапляе. Расея згадваецца ў навінах з-за вайны, але Беларусь, як суўдзельнік, практычна не згадваецца. Трэба казаць, што не толькі Расея з'яўляецца прамым агрэсарам, але ёсць і суўдзельнікі, у тым ліку Беларусь.
У многіх месцах, асабліва там, дзе абмяркоўваліся палітычныя пытанні, я выступаў яшчэ і як прадстаўнік Кіроўнай рады Сусветнага кангрэса свабоды, у які я быў абраны ў лістападзе мінулага года. Сусветны кангрэс свабоды ўключае больш за 300 прадстаўнікоў з 60 краін з аўтарытарнымі рэжымамі. Мы якраз абмяркоўваем пытанні салідарнасці, згуртаванасці змагароў за свабоду, і спрабуем знайсці эфектыўныя інструменты для барацьбы з дыктатурамі з боку Захаду, з боку праваабаронцаў, міжнародных арганізацый.
Няўдачы Захаду відавочныя, яны зафіксаваныя ў штогадовым дакладзе Freedom House аб стане дэмакратыі ў свеце, у якім адзначаецца, наколькі імкліва ў свеце "сціскаецца" дэмакратыя. Патрэбныя тэрміновыя развязанні.
Рэжым Лукашэнкі - адна з праблем, развязаўшы якую можна сур'ёзна паўплываць на сітуацыю і ў Еўропе, і ў свеце.
— У вас былі выступы і ў Гудзонаўскім інстытуце, які лічыцца кансерватыўнай пляцоўкай, і на больш ліберальных пляцоўках.
Перад выбарамі ў ЗША ёсць шмат асцярог, што, калі пераможа Дональд Трамп, Амерыка пяройдзе да палітыкі ізаляцыянізму, яе будзе менш хваляваць, што адбываецца ў Еўропе. Ці атрымалася вам адчуць настроі рэспубліканцаў і дэмакратаў? Якой будзе Амерыка пасля выбараў?
- Мяне не так моцна цікавілі настроі, бо выбары - гэта ўнутраная справа ЗША. Хаця, вядома, яны будуць уплываць на міжнародную палітыку. Але мяне больш цікавіла данесці важнасць сітуацыі ў Беларусі і да лібералаў, і да кансерватараў.
У Гудзонаўскім інстытуце, дарэчы, была адна з найлепшых сустрэч, бо на яе прыйшлі не толькі супрацоўнікі і аналітыкі інстытута, але і журналісты, прадстаўнікі Дэмакратычнай партыі. Гэта была насычаная выступленнямі, і пытаннямі, і дыскусіяй сустрэча. У перадвыбарчы перыяд у ЗША я хацеў паказаць важнасць Беларусі.
- Ці давялося сустрэцца з прадстаўнікамі беларускай дыяспары?
- Акурат гэтыя сустрэчы пакінулі наймацнейшыя ўражанні. Падчас паездак у ЗША я заўсёды зайздросціў польскай ці балтыйскай дыяспарам, якія мелі і маюць вялікі ўплыў на палітыку ЗША ў дачыненні да сваіх краін. Гэтыя ж дыяспары шмат у чым вызначалі амерыканскую пазіцыю ў дачыненні да Беларусі.
Агулам яны выконвалі лінію супрацьстаяння аўтарытарызму на постсавецкай прасторы, але не заўсёды яны ўлічвалі інтарэсы беларусаў, і ўжо дакладна не лічылі нашы інтарэсы больш прыярытэтнымі за свае.
Нам патрэбны ўласны голас у такіх важных краінах як ЗША, ды і ў Еўропе таксама. Пакуль яго няма, але ў гэтай паездцы я сустрэўся і меў задавальненне паразмаўляць з рэальнымі лідарамі беларусаў у ЗША, з цікавымі і яркімі ідэямі.
Найбольш парадавала іх перакананне ў тым, што нават калі яны збіраюцца жыць у ЗША, для гэтага іх жыцця ім патрэбна свабодная Беларусь. І яны будуць за яе змагацца.